|
فَإِذَا قَضَيْتُم مَّنَاسِكَكُمْ فَاذْكُرُواْ اللّهَ كَذِكْرِكُمْ آبَاءكُمْ أَوْ أَشَدَّ ذِكْراً فَمِنَ النَّاسِ مَن يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا وَمَا لَهُ فِي الآخِرَةِ مِنْ خَلاَقٍ * وِمِنْهُم مَّن يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ * أُولَـئِكَ لَهُمْ نَصِيبٌ مِّمَّا كَسَبُواْ وَاللّهُ سَرِيعُ الْحِسَابِ
– „200. Энди, маросимларингизни адо қилиб бўлгач, Аллоҳни аждодларингизни эслагандек, балки ундан-да қаттиқроқ эсланг! Зотан одамлар орасида шундай кимсалар борки, «Эй Парвардигор, бизга мана шу дунёда бергин», дейди. Ҳолбуки, унинг учун Охиратда ҳеч қандай насиба йўқ. 201. Ва уларнинг орасида шундай зотлар ҳам борки, «Парвардигоро, бизга бу дунёда ҳам яхшилик ато қилгин, охиратда ҳам яхшилик ато этгин ва бизни дўзах азобидан асрагин», дейдилар. 202. Ана ўша зотлар учун қилган ибодатлари (ҳаж, дуолари) шарофатидан насиба бор. Аллоҳ тез ҳисоб-китоб қилгувчи Зотдир“. [2:200-202]
Бу муборак оятларда Аллоҳ Таоло қуйидагиларни баён қилади:
1- Ҳожилар ибодатларини қилиб бўлганларидан кейин Аллоҳ Таолони худди ўз оталарини эслагандек, балки ундан ҳам қаттиқроқ эсласинлар.
(أَوْ ) сўзи бу ерда балки маъносида келяпти. Яъни, Аллоҳни худди оталарини эслагандеккина эмас, балки ундан ҳам қаттиқроқ эсласинлар. Ҳожилар одатда ҳаж қилиб бўлганларидан кейин Минодаги масжид билан тоғ оралиғида туришиб, бир-бирларига фахрланиб, ота-боболарининг фазилатларини, ўз вақтида қандай ишлар қилганларини санаб кетардилар. Аллоҳ уларга бу ишни ташлаб, унинг ўрнига ўша ота-боболарини эслагандан ҳам кўпроқ Аллоҳни эслашларини буюряпти.
Ибн Аббос р.а. айтади: Жоҳилият аҳли мавсимда туришиб улардан бири, менинг отам очларга таом берарди, бировларнинг оғирини енгил қиларди, товонларини тўлаб қўярди, дерди. Хуллас, уларнинг оталари қилган ишлардан бошқа эслайдиган нарсалари йўқ эди. Шунда Аллоҳ Таоло мана шу оятни нозил қилди:
فَاذْكُرُواْ اللّهَ كَذِكْرِكُمْ آبَاءكُمْ أَوْ أَشَدَّ ذِكْراً
(Аллоҳни аждодларингизни эслагандек, балки ундан-да қаттиқроқ эсланг!).
2- Кейин Аллоҳ Таоло ҳожиларнинг икки гуруҳга бўлинишини баён қилади:
а) Биринчи гуруҳдаги одамлар фақат шу дунёга эътибор берадилар. Аллоҳдан фаровон ҳаётни, шу дунёнинг зийнатини сўрайдилар. Охиратга эса интилмайдилар, ухровий ютуқни Аллоҳдан
161-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208